Ministar Boris Pašalić: Veliki rezultati sektora voda u Republici Srpskoj
Ministar poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede u Vladi Republike Srpske prof. dr Boris Pašalić, ističe da je proteklih nekoliko godina, dugoročno gledano, bio najuspješniji period za vodoprivredu Republike Srpske.
– U sektoru upravljanja vodama u prethodnih nekoliko godina realizuju se ulaganja koja su značajnija i veća nego ukupna ulaganja u proteklih 25 godina. Implementirani su ili su u fazi realizacije projekti koji u najširem smislu predstavljaju odgovor na potrebe stanovništva i privrede, kao i razvoja ruralnih područja, a to znači razvoja Republike Srpske u cjelini. Ukupno je obezbijeđeno gotovo pola milijarde maraka iz sredstava međunarodnih finansijskih institucija, IPA sredstava, bilateralnih donatora kao i sredstava budžeta i Fonda solidarnosti RS. Navedena sredstva su namijenjena razvoju vodoprivredne infrastrukture u svim oblastima vodoprivrede i uspostavljanju savremenih sistema upravljanja vodama.
U kojoj mjeri su građani Srpske danas zaštićeni od poplava?
– U skladu sa hidrotehničkim standardima koji se primjenjuju na području Republike Srpske, nivo zaštite se projektuje i sprovodi na način da se stepen zaštite prilagođava stanju i potrebama na terenu u branjenom području. Na cijelom toku rijeke Save kroz Republiku Srpsku i na pritokama rijeke Save čiji su dijelovi toka pod usporom velikih voda rijeke Save, područje se štiti od stogodišnjih velikih voda, sa nadvišenjem zaštitnih objekata – nasipa u visini od 1,20 metara.
Na ostalim vodotocima u urbanim područjima nivo zaštite je projektovan na stogodišnje velike vode sa nadvišenjem u visini od 0,80 metara, a na područjima gdje vodotoci prolaze kroz poljoprivredno zemljište, područja se štite od dvadesetogodišnjih velikih voda sa nadvišenjem od 0,60 metara.
Ovi standardi premašuju standarde nivoa zaštite koji se primjenjuju u većini evropskih zemalja.
Ministarstvo je, u saradnji sa JU „Vode Srpske“ u proteklom periodu, a naročito nakon velikih poplava iz 2014. godine, obezbijedilo više od 250 miliona konvertibilnih maraka finansijskih sredstava i uložilo maksimalne napore da vodozaštitne objekte rehabilituje, dogradi i dovede u stanje da se obezbijedi visok nivo zaštite stanovništva i privrede i značajno smanje rizici od poplava.
Koji su prioritetni projekti zaštite od poplava koje je još potrebno uraditi u Srpskoj?
– Pored pomenutih značajnih infrastrukturnih ulaganja u objekte zaštite od poplava, Ministarstvo, JU „Vode Srpske“ i RHMZ su programirali i implementirali veći broj projekata realizovanih u saradnji sa Delegacijom EU u BiH, UNDP, Svjetskom bankom i drugim međunarodnim razvojnim partnerima, a koji za cilj imaju uspostavljanje sistema upravljanja rizikom od poplava koji je u skladu sa najboljim praksama u EU i drugim razvijenim zemljama. Ovaj sistem podrazumijeva unapređenje sistema hidrološkog i meteorološkog monitoringa, korišćenje sofisticiranih alata i savremenih tehnologija i uspostavljanje prognoznih računarskih hidroloških modela upravljanja rizicima na slivnim područjima.
Izvršena je potpuna transpozicija EU direktive o upravljanju poplavnim rizicima u Zakon o vodama, te sprovedene aktivnosti izrade preliminarne procjene poplavnih rizika, potom preciznog mapiranja poplavnih rizika za ugrožena područja korišćenjem dronova i LIDAR tehnologije, kao i hidrološko modeliranje svih vodotoka i slivnih područja u Republici Srpskoj i BiH te su uspostavljeni sistemi ranog upozoravanja na poplave koji su uvezani sa jedinicama lokalne samouprave i Civilnom zaštitom Republike Srpske.
Na osnovu navedenog se pristupilo pripremi Planova upravljanja poplavnim rizicima koji će precizirati optimalne kratkoročne i dugoročne, investicione ali i mjere koje ne zahtijevaju značajna kapitalna ulaganja, a koje mogu značajno umanjiti rizike od poplava, na primjer mjere pošumljavanja slivnih područja u uzvodnim dijelovima sliva.
Pripremljen je nacrt Plana za sliv Vrbasa, a u finalnoj fazi je priprema planova za ostala slivna područja. Ovim planovima se definišu prioritetne aktivnosti i projekti koji na najbolji mogući način štite građane i privredu od poplavnih rizika.
Kako se usvajanjem ovih planova vrši implementacija EU direktive, u budućnosti možemo računati i na značajniju podršku fondova EU u implementaciji projekata.
Koji su najvažniji zadaci sektora voda u bliskoj budućnosti?
– Najvažniji zadaci sektora upravljanja vodama su definisani postojećim strateškim i planskim dokumentima u Republici Srpskoj, prije svega Strategijom integralnog upravljanja vodama. Ministarstvo sprovodi niz aktivnosti unapređenja infrastrukture i jačanja kapaciteta institucija koje će obezbijediti održiv sistem upravljanja vodama i omogućiti nastavak razvoja sektora, što se odnosi kako na oblast zaštite od poplava, koja je u naročitom fokusu nakon poplava iz 2014. godine, tako i dalji razvoj ostalih oblasti u sektoru upravljanja vodama: vodosnabdijevanje stanovništva, odvodnja i tretman otpadnih voda, a za nas je od izuzetnog značaja i dalji razvoj irigacionih sistema u poljoprivredi bez kojih je usljed klimatskih promjena nezamisliva dugoročno održiva poljoprivredna proizvodnja. Svi navedeni zadaci se realizuju na način da se voda kao neprocjenjiv resurs našeg društva štiti i racionalno raspoređuje korisnicima.
Koji su ostali ključni ciljevi daljeg razvoja sektora voda u Republici Srpskoj?
– Pored navedenih zadataka i ciljeva, u narednom periodu biće neophodno fokusirati se na unapređenje oblasti vodnih usluga – vodosnabdijevanja stanovništva, prikupljanja i tretmana otpadnih voda, u skladu sa Programom unapređenja sektora vodnih usluga u Republici Srpskoj koji je Vlada usvojila u tekućoj 2022. godini. Ove usluge, koje predstavljaju komunalne djelatnosti od najvećeg značaja za stanovništvo i privredu, do sada su bile u gotovo isključivoj nadležnosti jedinica lokalne samouprave. Ministarstvo je prepoznalo mogućnost da se ovaj sektor značajno unaprijedi i reformiše, a namjera Vlade je da naše Ministarstvo preuzme koordinišuću ulogu u uspostavljanju regulacije vodnih usluga sa ciljem stvaranja pretpostavki za efikasan rad javnih komunalnih preduzeća i pokretanje značajnog investicionog ciklusa u svim jedinicama lokalne samouprave.
Ministarstvo je i do sada bilo uključeno u aktivnosti rehabilitacije, nadogradnje ili izgradnje infrastrukturnih objekata, vodovodnih sistema, postrojenja za tretman vode, mjera za energetsku efikasnost, koje se realizuju na području čitave Republike Srpske. Projekti se vode u saradnji Ministarstva finansija i Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede sa jedinicama lokalne samouprave. Stvoren je finansijski okvir od oko 130 miliona evra za izgradnju sistema vodosnabdijevanja i kanalizacije i unapređenja rada komunalniuh preduzeća. Do sada su participirale 32 lokalne zajednice, a pokretanjem aktivnosti na republičkom nivou sa ciljem implementacije Programa unapređenja sektora vodnih usluga očekujemo i značajno povećanje nivoa investicija u sektoru, što će za posljedicu imati značajno povećanje nivoa i kvaliteta vodnih usluga za stanovništvo i privredu Republike Srpske.
za dostavljanje ponuda za održavanje riječnih korita, dislokaciju i vađenje materijala iz vodotoka na teritoriji Republike Srpske rijeka Lim, Vrbanja, Una, Sana, Vrbas, Bijeli potok, Radanov potok, Drina i Mljčečanica
BILTEN broj 22
U procesu ažuriranja prvih Planova upravljanja vodama na oblasnim riječnim slivovima (distriktima) Republike Srpske, urađeni su:
- Pregled značajnih pitanja upravljanja vodama za Oblasni riječni sliv (distrikt) rijeke Save Republike Srpske i
- Pregled značajnih pitanja upravljanja vodama za Oblasni riječni sliv (distrikt) rijeke Trebišnjice Republike Srpske.
Materijali koji čine pregled značajnih pitanja za navedene oblasne riječne slivove (distrikte) mogu se pogledati OVDJE
